Toka ka forumën e patates

Hulumtuesi i natyrës, greku Aristoteles ishte i pari që qysh para 2 000 vjetësh mëtonte se Toka jonë nuk ishte një disk. Ne, në ditët tona, ka kohë që e dimë se jetojmë në një rruzull të madh. Ne udhëtojmë nga njëri cep i botës në tjetrin pa u shqetësuar se mos gremisemi në fundin e botës.

Por Toka nuk është kaq e rrumbullakët sa duket.

Edhe sikur të gjitha malet apo thellësirat t'i barazonim me sipërfaqen e Tokës, përsëri Toka nuk do ta kishte aspak formën e përsosur të një sfere. Mbështjella tokësore paraqet të futura dhe gunga të cilat janë krijuar nga shpërndarja jo e njëtrajtshme e forcës së rëndesës në sipërfaqen e Tokës duke ndikuar edhe në rrotullimin e Tokës rreth vetes si dhe në baticat e zbaticat.

Për të përcaktuar formën e saktë të Tokës, u dërgua në vitin 2002 një dyshe satelitësh të misionit "Grace" ( Grejs = Nur). Nga të dhënat e nxjerrura, hulumtuesit përllogaritën shpërndarjen e forcës së rëndesës në planetin tonë dhe zbuluan diçka shtangëse:
Shmangia përmes ndryshimit të forcës së rëndesës arrin në thellësi apo lartësi deri 200 metra.

E parë nga hapësira kozmike Toka ngjan megjithatë si një top, kjo pasiqë në krahasim me madhësinë e planetit tonë të futurat dhe gungat nuk bijnë në sy.
Përveç kësaj krijohen disa forca madhore përmes rrotullimin të Tokës; forca qendërikëse, të cilat sidomos në ekuator veprojnë në drejtim të kundërt me forcën e rëndesës. Topi tokësor u epet në pjesën më të madhe këtyre forcave duke u mufatur. Në këtë mënyrë rrezja e Tokës zgjerohet me deri në 21 kilometra.

Vende ku forca e rëndesës është më e ulët janë: pllaka kontinentale lindore e Kanadasë, rrafshnalta e Tibetit dhe fundari i thellësisë detare midis Indisë dhe Australisë Perëndimore.

Një njeri që diku tjetër do të peshonte njëqind kilogram, do të ishte 6 gram më i lehtë në vendet e sipërpërmendura. Në trevat ku forca e rëndesës është më e lartë - Azia Juglindore, bregu i oqeanit Paqësor në Amerikën e Jugut dhe vargmali në mesin e oqeanit Atlantiko-Verior - pesha e trupit është rreth 6 gram më e lartë.

Edhe Hëna ushtron një ndikim të madh mbi Tokën. Ky shkakton baticat dhe zbaticat në bregdete. Por edhe në stere mund të shkaktojë forca tërheqëse e Hënës një ngritje deri në 40 centimetra.