Vullkanet aktivë

Vullkanet aktivë

Etna është vullkani më i madh aktiv në Europë, i cili gjendet në Siçili.
Gjatë qindvjeçarëve gurët vullkanikë kanë formuar malin vullkanik 3 300 metra të lartë të Etnës. Krahët e këtij vullkani zgjaten deri në det.

Siçilianët kanë mësuar si të jetojnë së bashku me vullkanin. Toka e vullkanit është tepër pjellore, korrjet janë të mbara. Por njerëzve u duhet të marrin parasysh vjelljet shkretuese të vullkanit. Në vitin 1669 u shkatërrua prej rrymës së llavës krejt qyteti Catania së bashku me dhjetë katunde. Edhe gjatë shekullit të 20-të pati shumë vjellje, e fundit prej të cilave ishte në vitin 1991.

Vullkane aktive
Sot në botë ka rreth 550 vullkane aktive. Rreth 60 prej këtyre "fuçive baroti" shpërthejnë në një vit duke shkaktuar vdekje dhe shkretëtime. Më tepër se 500 milionë njerëz jetojnë përqark këtyre vullkaneve. Prandaj është e rëndësishme për dijetarët të dinë më tepër mbi atë që ka të bëjë me shpërthimin e vullkaneve.
Njohësit e vullkaneve flasin mbi vjellje në formën e derdhjes dhe të shpërthimit. Është përbërja kimike e magmës ajo që vendos nëse një vullkan është shpërthyes apo jo.
Nëse në magmë janë çliruar vetëm pak gaze atëherë vullkani nis të derdhet jashtë. Kjo është vjellje në formën e derdhjes.
Nëse sasia e gazit të çliruar në magmë është e lartë atëherë vullkani është shpërthyes. Hi dhe copa guri villen me kilometra lart në atmosferë. Maja e vullkanit mund të shpërthejë poashtu si tapa e shishes së verës së trazuar. Një shi hiri bjen mbi tokë. Përqark këtyre vullkaneve mund të formoheshin tä ashtyquajturat rryma piroklastike, të cilat janë orteqe të zjarrta dhe vdekjeprurëse që vërshojnë me shpejtësi prej disa qindra kilometrash në orë.
Vëzhgimet e vullkaneve
Njeriu është krejt i pafuqishëm përballë forcave të dhunshme të vjelljeve vullkanike. Prandaj është e rëndësishme të dihet që më përpara nëse një vjellje e tillë do të gjejë vend. Kështu vullkanologët regjistrojnë me anën e matësve sizmikë tërmetet e vogla që shkaktohen prej rritjes së magmës. Pamjet satelitore na tregojnë nëse forma e vullkanit ndryshon - që është një tregues tjetër mbi një vjellje të mundshme.
Nëse vullkani nis të vjellë jashtë, ajo që mbetet është bllokimi i hyrjes për tek zonat e rrezikshme. Në rastin e vullkaneve të vegjël është i mundur edhe ndryshimi i drejtimit të llavës nëpërmjet hapjes së kanaleve apo shpërthimeve.